Wspomnienie o Zdzisławie Dziędzielewiczu

Na podstawie wspomnienia Barbary Morawskiej-Nowak “Pożegnanie seniora” wydanego w cyklu Pamiętnik Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego /Tom 19, 2010, na stronach 283 – 298 / opracował Bogusław Nowakowski

W latach 50-tych XX w.

 

Zdzisław Dziędzielewicz  urodził sie we Lwowie 25.09.1916, całe życie był związany z Tatrami, Zakopanem, a po wojnie z Górnym Śląskiem.

Jego ojciec pochodził ze Lwowa, matka z Litwy. Rodzina Dziędzielewiczów była znaną rodziną lwowską. Matka  Eugenia Kirikin studiowała chemię na Politechnice Lwowskiej. Przerwała studia po wyjściu za mąż za Witolda Dziędzielewicza i urodzeniu córki Janiny w 1906 roku. Ojciec był specjalistą od budowy dróg, mostów i fortyfikacji. W związku ze swoją profesją był przerzucany w różne miejsca pracy. Ze względów zdrowotnych matka wraz trójka dzieci w roku 1921 przeniosła się do Zakopanego. Zdzisław rozpoczął naukę szkolną w Nowym Targu, mieszkając tam z ojcem, później, gdy ojca przeniesiono do Myślenic, tam chodził do gimnazjum. Tam też wstąpił do harcerstwa. Po śmierci ojca w 1931 roku, Zdzisław wrócił do matki do Zakopanego. W Zakopanem w 1934 zdał egzamin dojrzałości. W zakopiańskim harcerstwie założył sekcję taternicką “Makolągwy”.

Mając 10 lat Zdzich dostał pierwsze narty sosnowe. W 1929 odbył pierwszą wycieczkę narciarską na Kasprowy Wierch, podchodząc z Hali Gąsienicowej. W gimnazjum na narty zabierał uczniów profesor gimnazjalny m.in. na Halę Gąsienicową, z której zjeżdżali zazwyczaj żlebem Wściekłych Węży. Pierwszą sprawnością harcerską Zdzicha był “narciarz”.

Po maturze studiował na wydziale elektrycznym, później mechanicznym, Politechniki Lwowskiej. W czasie studiów należał do sekcji narciarskiej AZS. Wakacje letnie spędzał w Zakopanem, osiągając coraz lepsze wyniki w taternictwie. Wspinał się w gronie  “Makolągw” – byli pierwszymi, którzy zaczęli stosować technikę hakową w Tatrach. Ukończył IV rok studiów, gdy wybuchła II Wojna Światowa. Wiadomość o tym zastała go w czasie wspinaczki na wschodniej ścianie Zawratowej Turni. Po ukończeniu przejścia, przez jakiś czas nie wracał do Zakopanego i, jak pisał, “czekał aż wojsko polskie odbije z powrotem granice”.

W czasie okupacji imał się różnych zajęć, głównie związanych ze swoimi zdolnościami inżynierskimi i znajomością języka niemieckiego. Współpracował z Armią Krajową. Pod koniec wojny, po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną Zdzich zapisał się tam na politechnikę i z prof. Kallusem zorganizował katedrę budowy samochodów i ciągników, gdzie pracował jako laborant, równocześnie studiując. Zdecydował się na repatriację do Polski.

Do Zakopanego, gdzie mieszkała matka, przyjechał w maju 1945 i zaczął pracować jako palacz w schronisku na Kalatówkach, a potem jako urzędnik w PKL. Na jesieni 1945 zapisał się na studia na Politechnice Śląskiej w Gliwicach, równocześnie pracując tam jako młodszy asystent w katedrze samochodów i silników. Potem był asystentem  maszynoznawstwa. W 1948 uzyskał dyplom inżyniera mechanika, a dwa lata później został magistrem nauk technicznych. Od 1949 roku przez 30 lat pracował w gliwickim Biurze Projektów Przemysłu Hutniczego “Biprohut”, aż do przejścia na emeryturę w roku 1979. Równolegle był też wykładowcą w szkołach technicznych w Gliwicach i Katowicach oraz instruktorem w AZS. Po przyjeździe do Gliwic Zdzisław Dziędzielewicz otrzymał z przydziału mieszkanie przy ul. Tarnogórskiej 36 i pod tym adresem mieszkał do końca życia.

W Gliwicach szybko dał się poznać jako działacz społeczny. W 1945 roku założył Harcerską Drużynę Wysokogórską przy Politechnice, działającą do 1948 roku.  3 maja 1946 miała miejsce w Gliwicach duża manifestacja patriotyczna dla uczczenia Konstytucji 3 Maja – po niej władze zaczęły złym okiem postrzegać harcerstwo. W listopadzie 1948 Dziędzielewicz brał aktywny udział w zorganizowaniu gliwickiego koła Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, które po kolejnych 2 latach rozwiązano w grudniu 1950 roku. Działalność turystyczna i taternicka przeniosła się do PTTK, które było przez władze wspierane. Dziędzielewicz z przyjaciółmi odkryli do wspinania Jurę Krakowsko-Częstochowską – najpierw Ogrodzieniec, Podzamcze, później Rzędkowice. W 1950 roku powstała w Gliwicach Sekcja Wysokogórska AZS, która stała się zaczątkiem Gliwickiego Koła Śląskiego Klubu Wysokogórskiego. W 1951 roku sekcja przekształciła się w Sekcję Alpinizmu AZS, która została uznana  za Oddział Terenowy KW PTTK  w Katowicach. W latach 1953-56 była to Sekcja Alpinizmu PTTK w Gliwicach. W 1953 przy Oddziale PTTK w Gliwicach powstało Koło Przewodników Turystycznych, którego członkowie mieli obsługiwać wycieczki zakładowe. W 1967 zorganizowano kurs przewodników tatrzańskich, który ukończyło 14 osób i utworzono Koło Przewodników Tatrzańskich w Gliwicach.

Komisja Turystyki Narciarskiej PTTK rozpoczęła organizowanie corocznych Wysokogórskich Rajdów Narciarskich, z  których pierwszy odbył się w roku 1955. Przez szereg lat Dziędzielewicz brał udział w ich organizacji jako kierownik tras.

W 1981 roku reaktywowano Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. III Zjazd PTT, w grudniu 1995, nadał Zdzisławowi Dziędzielewiczowi-Kirkinowi godność członka honorowego Towarzystwa. W 1996 Zdzisław przeprowadził sądownie zmianę nazwiska, dodając drugi człon – Kirkin, pochodzący od nazwiska panieńskiego matki.

   

Dziędzielewicz nie założył własnej rodziny, ale swoją osobowością zyskał wielu serdecznych przyjaciół, którzy traktowali go jako najdroższego ojca i dziadka. W kontaktach z ludźmi był bezpośredni i za to powszechnie lubiany. Prowadził aktywny i zdrowy tryb życia. Młodsi koledzy zabierali go na wyjazdy w skałki, gdzie jeszcze wiosną 2009 wspinał się. Hucznie obchodzono jego coroczne urodziny w Klubie Wysokogórskim w Gliwicach.  Kłopoty zdrowotne zaczęły się w połowie lat 90-tych ubiegłego wieku. Uległ wypadkowi samochodowemu, stopniowo pogarszał mu się wzrok. W czasie pobytu w szpitalu w 2004 roku koledzy wyremontowali mu mieszkanie. W ostatnim okresie życia mieszkał w Domu Opieki w Zabrzu, a na 2 tygodnie przed śmiercią w Domu Opieki w Gliwicach.

Zmarł 21 września 2010 roku na cztery dni przed swymi 94. urodzinami.

 

Skałki 1988

Morskie Oko 2008